Ahmet Cevdet Paşa deyince akla hemen Tarih-i Cevdet gelir; halbuki Paşa’nın Tezâkir-i Cevdet, Ma’lûmat-ı Nâfia, Ma’rûzât, Kısâs-ı Enbiyâ gibi önemli eserleri vardır. A. Cevdet Paşa Eselerinden Seçmeler isimli kitapta saydığımız eserlerden bölümler yer alıyor. Eserlerin tamamının yer almamış olması sorun teşkil etmiyor, okuyucu genel hatları ile eserler ve içerikleri hakkında bilgi ve fikir sahibi oluyor. Tezâkir-i Cevdet’te yer alan tezkireler misal 17. Tezkire; “ Sultan Abdülmecit’in vefatı ve Sultan Abdülaziz’in tahta çıkışını anlatmakta, gerek Paşanın üslubu gerekse detaylı anlatımı okuyan kişinin olayı kavraması açısından önem arz eden bir durum. Mâ’lûmat-ı Nafia’da yer alan özellikle dönemin nüfus bilgileri tarihi araştırmalar için önemli bir kaynak. Târih-i Cevdet’in önemi ortada ama en az onun kadar önemli bir eser daha var bence oda Mâ’rûzat. Paşa bu eserinde 1800’lerin genelinde devletin ve devlet adamlarının yapıp ettiklerinden bahseder, adından da anlaşılacağı üzere maruzat bildirilir. Paşa bu eserini 2.Abdülhamit’e sunmak üzere hazırlamıştır, geleneksel Osmanlıcılık anlayışına sahip pek kişinin bu eseri okumadığını iyice anladım. Gelenekselcilerin Osmanlı adına reddettikleri pek çok şeyin dönemin devlet adamları tarafından rahatlıkla ve sıklıkla işlendiği anlatılmakta örnek verecek olursak Maruzattaki ifadesiyle “Zenparelik ve Gulamparelik” gibi. Paşa dönemin en büyük devlet adamlarından Osmanlının en zor yüzyılını detayları ile okumak ve anlamak adına her eseri satır satır okunacak bir kişi. Tarih seven ve araştıran kişilere buradan pek çok eser tavsiye ettim bu eserde ısrarla tavsiye ettiklerimden.